مادون قرمز در عکاسی
عکاسی مادون قرمز ممکن است برای هر کسی مطلوب نباشد اما حالا که کم کم وارد فصل گرما می شویم بهترین وقت برای آشنایی با این هنر است فیلتر مادون قرمز (فیلتر IR) (به انگلیسی: Infrared cut-off filter) شیشهای کاملاً تیرهاست که چشم انسان پشت آن را نمیبیند، این فیلتر نور مرئی را حذف میکند و فقط نور مادون قرمزرا از خود عبور میدهد. از این نوع فیلتر، جهت عکاسی مادون قرمز استفاده میشود. ضمناً این فیلتر در کمّیّت نور نیز تاثیر دارد و استفاده آن باعث گشادگی بیشتر دیافراگم و یا کاهش سرعت شاتر (مسدود کننده) میگردد.اساسا عکاسی مادون قرمز چیزی را می بیند که چشمان انسان از دیدن آن عاجز هستند، بنابراین صحنه هایی که در حالت طبیعی ممکن است خسته کننده و فاقد ارزش عکاسی به نظر برسند در این عکاسی می توانند شگفت انگیز باشند. دلیل این امر این است که عکاسی مادون قرمز با عکاسی از طول موج هایی که ماورای قرمز طیف مرئی هستند کار می کند و به همین دلیل این عکس ها دارای یک حالت گرفته و سورئال هستند.
تجهیزات لازم
بازدید ادامه مطالب با کلیک روی این مطلب
مادون قرمز در عکاسی
اگر شما واقعا می خواهید عکاسی مادون قرمز انجام دهید باید دوربین خود را عوض کنید. البته می توانید خودتان این کار را انجام دهید اما بهتر است کار را به یک حرفه ای بسپارید.مزیت تعویض دوربین این است که در حالت عکاسی دستی، حتی در حساسیت های پایین نیز نیازی به استفاده از فیلتر نیست و به این ترتیب تعویض لنز و فوکوس کار ساده ای خواهد بود. البته برای کسانی که نمی خواهند برای همیشه عکس های مادون قرمز بگیرند می توانند فقط از فیلتر مادون قرمز استفاده کنند. اگر فیلتر مورد استفاده نور زیادی را از لنز عبور می دهد سعی کنید از یک فیلتر قوی تر استفاده کرده تا رسیدن امواج نور معمولی بیشتر به لنز را محدود کنید.صرف نظر از دوربین و یا فیلتر مادون قرمز شما نیاز به یک سه پایه دارید زیرا در این حالت زمان نوردهی افزایش یافته و دیگر مناسب عکاسی با دست نیست. زمانی که صحبت از لنز است می توان گفت که برخی از لنز ها بهتر از بقیه هستند. به عنوان مثال بعضی از لنزهای عریض (واید) در این حالت لکه های روشنی را در عکس به جا می گذارند. این لکه ها در صورتی که از دیافراگم کوچک استفاده شود خود را بیشتر نشان می دهند. بنابراین اگر شما چندین
لنز در اختیار دارید بهتر است همه آن ها را تست کرده و بهترین لنز را انتخاب کنید.
تکنیک
اگر شما از
فیلتر مادون قرمز استفاده می کنید حتما به خاطر داشته باشید که تمام نور موجود باید از فیلتر عبور کرده و هیچ نوری از بغل وارد لنز نشود. در غیر این صورت باعث تابش های شدید در عکس شده و آن ها را خراب می کنند.از آنجایی که این فیلتر کاملا تاریک است بنابراین وقتی آن را روی دوربین نصب می کنید دیگر نمی توانید فوکوس و ترکیب بندی را به درستی انجام دهید پس حتما قبل از بستن فیلتر روی لنز دوربین، تنظیمات فوکوس و ترکیب بندی را انجام دهید.در هر صورت، مزیت دوربین دیجیتال این است که شما می توانید نتیجه را روی نمایشگر مشاهده کنید بنابراین به راحتی می توانید تمام اشتباهات خود را در تنظیمات اصلاح کنید.همیشه با فرمت RAW عکاسی کنید زیرا با استفاده از این فرمت، عکس های سیاه و سفید بهتری پس از عکاسی به وجود می آیند. همچنین تراز سفیدی (white balance) را با قرار دادن یک کاغذ سفید در صحنه، کارت سفید عکاسی، تنظیم کنید. در واقع برای نوردهی بایستی تنظیمات را از روی هیستوگرام و نه از روی تصویر دیده شده از چشمی دوربین انجام دهید.عکاسی مادون قرمز در روزهای آفتابی بسیار مناسب است. عکاسی از مناظری که خورشید از پشت به آن ها می تابد نیز نمونه های جالبی هستند، به خصوص اگر هنگام گرفتن این عکس ها در کنار آب باشید.درختان سوژه های خوبی هستند زیرا برگ های روشن درختان در عکس های مادون قرمز، سفید شده و یک کنتراست جالب با آسمان تیره بالای سر ایجاد می کنند.شما می توانید عکس های پرتره گرفته و تاثیر این عکاسی را روی براق کردن پوست مشاهده کنید. حتی می توانید از اشیایی استفاده کنید که نور مادون قرمز را منعکس نمی کنند و به این ترتیب به عکس های خود جلوه بیشتری دهید.از عکاسی گل ها خودداری کنید چون به طور کلی در زیر
نور مادون قرمز، حالت زنده بودن را از دست داده و کاملا بی جان به نظر می رسند. در هر حال، این عکاسی کاملا بر پایه تجربه است چون همان طور که در ابتدا گفتیم صحنه های معمولی می توانند با این عکاسی کاملا شگفت انگیز به نظر برسند.
فیلترهای مادونقرمز:
امواج مادونقرمز
امواج الکترومغناطیسی هستند که دارای طول موج بلندتری نسبت به نور مرئی میباشند. این امواج به دو دسته تقسیم میشوند:
۱. «مادونقرمز نزدیک» که طول موجی بین ۷۰۰nm تا ۹۰۰nm دارد و در تصویربرداری و عکاسی هنری مورد استفاده قرار میگیرد.
۲. «مادونقرمز دور» که در تصاویر «دمانگار» مورد استفاده قرار میگیرد.
در مورد مادونقرمز هنگامی که از «فیلتر مادونقرمز» نامبرده میشود میتوان از آن دو معنی برداشت کرد:
۱. فیلتر مادونقرمز فیلتری است که تنها اجازه عبور اشعه مادونقرمز را داده و طیف مرئی از آن عبور نمیکند و یا این که به صورت حداقلی عبور میکند. این فیلتر برای عکاسی مادونقرمز بر روی دوربینهایی که قابلیت ثبت اشعه مادونقرمز را دارند (دارای سنسوری هستند که اشعه مادونقرمز را ثبت میکند و یا نگاتیو حساس به مادونقرمز دارند) نصب میشود.
۲. معنی دوم برعکس آنچه ذکر شد است، یعنی فیلتری که مانع عبور اشعه مادونقرمز میشود و تنها طیف مرئی از آن میگذرد. این فیلترها بر روی بعضی از دوربینهای دیجیتال وجود دارند و بین عدسی و سنسور قرار میگیرند. به دلیل اینکه سنسورهای دیجیتال به طور عادی قابلیت ثبت اشعه مادونقرمز را دارا میباشند، این فیلتر را قرار داده تا امواج مادونقرمز در فوکوس اتوماتیک، نورسنجی و ثبت تصویر طبیعی دوربین، اخلال ایجاد نکنند. معمولاً برای اشتباه نشدن بین این دو نوع فیلتر، از این فیلتر با عنوان «فیلترِ سد کننده مادونقرمز» یا «فیلترِ سد کننده IR» نام برده میشود.
برای عکاسی در طیف مادونقرمز، در دوربینهای آنالوگ میبایست ابتدا از نگاتیو حساس به مادونقرمز استفاده کرد و سپس با قراردادن فیلتر مادونقرمز مانع عبور طیف مرئی شد. در دوربینهای دیجیتال این امر کمی متفاوت و مشکلتر است. در بعضی از دوربینها با توجه به ساختار آنها نمیتوان تصاویر مادونقرمز را به خوبی ثبت کرد، حتی اگر فیلتر سد کننده مادونقرمز را حذف کنیم. مثلاً دوربینهایی که از ساختار ۳ سنسوری استفاده میکنند به دلیل استفاده از منشور برای انحراف طیفهای رنگی نمیتوانند تصاویر مادونقرمز را درست ثبت کنند. (سیستم انحراف نور در منشور با توجه به طول موج آن نور عمل میکند و به علت تفاوت طول موج مادونقرمز، این موج به گونهای دیگر شکسته شده و منحرف میشود.) بهترین نوع
سنسور برای ثبت تصاویر مادونقرمز، سنسورهای «foveon» هستند که بیشتر در سری SD دوربینهای «Sigma» به کار میروند. این سنسورها به دلیل ساختار سیلیکونی و لایهای که برای ثبت رنگها دارند میتوانند به خوبی تصاویر مادونقرمز را ثبت کنند. البته در این دوربینها نیز فیلترِ سد کنند مادونقرمز وجود دارد که میتوان آن را به راحتی برداشت. در عکاسی و تصویربرداری دیجیتال نیز میبایست از فیلترهای مادونقرمز استفاده کرد تا نور مرئی به سنسور نرسد.
تصاویر که با
امواج مادونقرمز ثبت میشوند حالتی رویا گونه و رنگپریده را ایجاد میکنند که به «wood effect» معروف است. این نامگذاری به خاطر پیشروِ این فنِ عکس «Robert W.Wood» است، کسی که برای اولین بار این پدیده را به طور نظری مطرح کرد. از خصوصیات «Wood effect» تیره شدن آسمان و سطح آب به دلیل بازتاب کم امواج مادونقرمز، حذف اثر رطوبت و غبار موجود در هوا و رنگپریده شدن برگها، درختها و چمنزارها است. تصاویری که با تکنیک مادونقرمز گرفته میشوند در دسته تصاویر «false color» یا «رنگ کاذب» قرار میگیرند.
تصاویر رنگ کاذب تصاویری هستند که ترکیب رنگی متفاوتی از سه رنگ اصلی باهم آمیخته شده و چشم انسان به گونهای متفاوت با این رنگها در تصویر رو به رو میشود. در تصاویر رنگ کاذب رنگ اشیاء و سوژهها جابهجا شده و تصویر خلقشده،
ترکیب رنگیِ متفاوتی با یک تصویر طبیعی خواهد داشت.
چند نمونه تصویر گرفتهشده با تکنیک مادونقرمز:
در تصویربرداری و عکاسی مادونقرمز باید به چند نکته توجه کرد:
۱. به علت وجود اشعه مادونقرمز به تنهایی، سیستم فوکوس خودکار دوربین میتواند دچار مشکل شده و سوژه خارج از فوکوس قرار بگیرد. به همین دلیل باید قبل از تصویربرداری با استفاده از چشمی یا نمایشگر دوربین، از واضح بودن تصویر اطمینان حاصل کرد.
۲. به علت اینکه در این نوع تصویربرداری سنسور دوربین تنها نور مادونقرمز را درک میکند، باید این دقت را داشته که نورسنجی تصویر با آنچه که چشم ما از محیط میبیند متفاوت است. این تفاوت معمولاً به گونهای است که تصویر مادونقرمز نسبت به تصویر عادی، نیاز به نوردهی بیشتری دارد.
تاریخچه عکاسی مادون قرمز
پیشتازهای اولیه این سبک عکاسی، با استفاده از صفحات مخصوص فیلم، کارشان را در اوایل قرن ۲۰ شروع کردند. در زمان جنگ جهانی اول، عکاسی مادون قرمز بسیار ارزشمند ظاهر شد؛ زیرا عکسهایی که با استفاده از طیف مادون قرمز ثبت شده بودند به اندازه عکسهای معمولی تحت تاثیر گرد و غبار و مه قرار نگرفته بودند. بعلاوه اینکه عکسهای مادون قرمز میتوانستند بین گیاهان و ساختمانها تمایز خوبی قائل شوند که در تشخیص هدفهای دشمن، همچون کارخانههای پنهان مهمات و سایتهای کلیدی بسیار مفید واقع میشد. رودخانهها، نهرها، دریاچهها و سایر مسیرهای آبی با رنگهای بسیار تیره نمایش داده میشدند و باعث میشد بسیار مشهودتر شوند. در دهههای ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰، سازندگان صفحات فیلم تعداد زیادی از انواع صفحات فیلم را که به نور مادون قرمز حساس بودند معرفی کردند و این موضوع برای عکاسهای آماتور و فیلمسازهای هالیوودی بسیار جذاب ظاهر شد. ارتش نیز استفاده خود از عکاسی مادون قرمز را افزایش داد و همانطور که در جنگ جهانی دوم دیده شد، به پیشرفتهای زیادی نیز در این راستا دست یافت.با پیشرفت دوربینهای دیجیتال در سالهای ۱۹۹۰، عکاسی معمول و مادون قرمز به میزان قابل ملاحظهای دستخوش تغییر شدند. علاوه بر عکاسهای آماتور و حرفهای، مقامات و مجریهای قانون نیز به عکاسی مادون قرمز برای یافتن شواهد قانونی که به راحتی با چشم غیر مسلح قابل درک نیستند، استناد میکنند.
کیفیت نور مادون قرمز
نور بازتاب شده مادون قرمز آرایهای شگفت انگیز از جلوههای سوٰرئال ایجاد میکند. رنگها، بافتها، برگها و گیاهان، پوست انسان و خیلی چیزهای دیگر متفاوت و منحصر به فرد میشوند. گیاهان سفید و یا متمایل به سفید به نظر میرسند. پوست شیریرنگ با بافتی نرم پیدا میکند. هرچند گاهی ممکن است رگهای نزدیک پوست برجسته شده و ظاهری متفاوت و عجیب ایجاد کنند. چشمها میتوانند کمی شبح مانند ظاهر شوند، مردمک چشم بسیار تاریک و سفیدی آن به خاکستری مینماید. پارچه و لباس تیره با توجه به جنس آن ممکن است طوسی یا سفید شوند. نور مادون قرمز ممکن است از میان عینک آفتابی عبور کرده و به چشم برسد و به شدت تاریک و یا آینهای به نظر آید. آسمان آبی ممکن است از آنچه در واقع وجود دارد ظاهز بسیار آشفتهتری پیدا کند.سایر مفاهیم عکسهای مادون قرمز برای آنکه توضیح داده شوند یا دسته بندی شوند، کمی دشوار به نظر میرسند. نوعی کنتراست در عکسهای مادون قرمز وجود دارد که به ندرت در عکسهای معمولی دیده میشود. البته عکسهای سیاه و سفید با کنتراست بالا، نشانههایی از این نوع کنتراست را از خود نشان میدهند. اما حتی همانها هم همانطوری که عکسهای مادون قرمز به نظر میآیند، نیستند. این قبیل
جلوهها معجزه این تکنیک عکاسی هستند. همان معجزهای که دنیای نادیدنی را به تصویر میکشد.
گزینههایی برای عکاسی مادون قرمز
یک گزینه استفاده از فیلم ۳۵ میلیمتری مادون قرمز است که با قیمت ناچیزی میتوانید به آن دسترسی پیدا کرده و به راحتی در دوربین SLR خود به کار ببرید و بدون آنکه لازم باشد هزینه دیگری متقبل شوید، این سبک عکاسی را تجربه کنید.گزینه بعدی استفاده از فیلتر حلقوی IR است که شبیه فیلترهای UV یا پولاریزهاست و در جلوی لنز جای میگیرد. این فیلتر از عبور نور مرئی از طریق دریچه لنز به دوربین جلوگیری کرده و فقط نور مادون قرمز مجاز به گذر از آن است. قیمت این فیلترها با توجه به سایز لنز و کیفیت فیلتر (میزان عبور ندادن نور مرئی) متفاوت است.عیب استفاده از این فیلترها چیست؟ اولین مساله این است که تار شدن تصاویر است. زیرا این فیلتر نور مرئی را تا حد زیادی عبور نمیدهد و در نتیجه نور خیلی کمی به سنسور میٰرسد. بدین ترتیب برای رسیدن به نورسنجی مطلوب سرعت شاتر باید مقادیر کمتری را داشته باشد یا به عبارتی عکسها باید با تکنیک Long exposure یا نوردهی طولانی ثبت شوند که ممکن است باعث تار شدن بخشهایی از عکس به دلیل حرکت سوژه یا المانهای موجود در پسزمینه شود. بعلاوه این که به خاطر بسپارید که همیشه پیش از آنکه فیلتر را مقابل لنز قرار دهید، روی سوژه فکوس کنید.آخرین گزینه این است که یک دوربین DSLR داشته باشید که به طور ویژه برای عکاسی مادون قرمز بهینه شده باشد. این یکی کمی هزینه بردار است اما بهترین نتایجی که بخواهید را به دست خواهید آورد.
دوربینهای دیجیتال تبدیل شده برای عکاسی مادون قرمز
برای تبدیل دوربین دیجیتال به مادون قرمز لازم است که فیلتر مسدود کننده مادون قرمز که مقابل سنسور دوربین قرار دارد با یک فیلتر مسدود کننده نور مرئی جایگزین شود. این کار مانند این است که لنزی که پیشتر به لنز متصل شده بود را برداشته و مقابل سنسور گذاشت. مزایای این روش چیست؟ بدین ترتیب میتوانید دوربین دیجیتالتان را به راحتی و مانند همیشه استفاده کنید و نورسنجی آن را مانند حالت طبیعی انجام دهید یعنی دیگر نیازی به عکاسی با نوردهی طولانی ندارید.عیب استفاده از دوربین مادون قرمز علاوه بر هزینه این است که دیگر امکان ثبت عکسهای معمولی و غیرمادون قرمز را نخواهید داشت. بعلاوه این که با این کار گارانتی دوربین دیجیتال شما برای همیشه از بین خواهد رفت.اگر یک دوربین اضافه دارید و یا علاقه زیادی به عکاسی مادون قرمز دارید و گارانتی دوربین برایتان اهمیت ویژه ای ندارد پس خوب است بدانید که برای تبدیل دوربین دیجیتال به دوربین مادون قرمز دو راه دارید:
۱. از شرکتهای مرتبط بخواهید این کار را برایتان انجام دهند
هرچند که راه اول مطمئنتر است و شرکتهای متفاوتی این کار را انجام میدهند، اما شما میتوانید با استفاده از دستورالعملهای ویدیویی آنلاین (از درست بودن آنها اطمینان حاصل کنید) و دقت فراوان در هنگان کار کردن با قظعات الکترونیکی حساس، فیلتر مسدود کننده نور مادون قرمز را برداشته و فیلتر مادون قرمز رو جلوی سنسور دوربین جایگزین کنید. دقت کنید که این کار را در محلی انجام دهید که گرد و خاک و غبار نداشته باشد و تا سنسور دوربینتان از آلودگیهایی این چنینی در امان باشد.
عکس مادون قرمز بگیرید
با فرض این که دوربین دیجیتالتان را به یک دوربین مادون قرمز تبدیل کردهاید، پس بدون نگرانی و همانند قبل با تنظیمات مناسب نور مرئی عکاسی کنید. دریچه دیافراگم، سرعت شاتر، ایزو، نورسنجی ماتریسی و سایر تنظیمات مشابه همه با همان ترتیب قبل تنظیم میشوند و فقط خروجی نهایی تصویر شما متفاوت خواهد بود. اگر تغییراتی هم به وجود آماده باشد با کمی سعی و
خطا میآموزید که عکس خام خوب روی صفحه LCD دوربینتان چطور به نظر میرسد.
برای دانلود فایل این مطلب به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید