نورسنج دوربین چگونه کارمی کند

شدت روشنایی یک لوکس عبارتست از روشنایی حاصل از تابش یک لومن بر سطحی به مساحت یک متر مربع. از آنجا که چشم قادر به تعیین شدت روشنایی نیست ، برای سنجش آن از دستگاهی کوچک به نام لوکس متر استفاده میشود. شاید خیلی وقتها دوربین را به سمت محلی پرنور گرفته باشید و مشاهده کرده باشید که دوربین تصویر را تیره تر کرده است مثل شخصی که در کنار یک پنجره ایستاده . و شاید بارها برعکس این اتفاق نیز برای شما رخ داده باشد که وقتی دوربین را به سمت محلی تاریک نشانه رفته اید ، بلافاصله دوربین نور صحنه را بیشتر کرده . تمام این تغییرات توسط نورسنج دوربین انجام میشود که ما تا حدودی میتوانیم آنرا کنترل کنیم ولی اول باید با نورسنج کاملا آشنا شویم : نورسنج دستگاهی است که کمیت نور را میسنجد و برحسب حساسیت دوربین (ISO) ، دیافراگم و سرعت مناسب و قابل استفاده را نشان میدهد . درتمام دوربینهای موجود این نورسنج قرار گرفته است (به غیر بعضی ، از دوربینهای حرفه ای ) و برای آشنا شدن با کار اصلی آن فقط کافیست دوربین را سمت یک محل پر نور بگیرید و خواهید دید که نورسنج سریعا عمل کرده و نور صحنه را کمتر میکند و در عکس این عمل ، اگر دوربین رابه سمت محلی کم نور نشانه روید ، نور صحنه را بیشتر میکند .

نورسنجها اغلب از جنس سلنیوم ساخته شده اند . این گیرنده سطحی نسبتا بزرگ از جنس فلز دارد که اندازه آن گاه به چند سانتی متر نیز میرسد . سلول حساس سلنیوم هنگامی که نوری دریافت میکند جریان الکتریسیته ای متناسب با شدت نور پدید میاورد و مقدار صحیح سرعت شاترو دیافراگم برای گرفتن عکس با نوردهی مناسب را مشخص میکند . این نورسنجها در کنار مزیت هایی که دارد و کار عکاسان را آسانتر کرده است ، معایبی نیز دارد که یکی از این ضعف ها ، حساسیت آنها در برابر نورهای کم است و دیگراینکه در بعضی از موارد اشتباه میکنند یا به اصطلاح گول میخورند که در مورد آن توضیح خواهیم داد .

این نورسنجها به دلیل اینکه در پشت عدسی قرار دارند ، روش نورسنجی آنها همیشه به روش نور منعکس است و یک نورسنجی کلی انجام میگیرد . البته این نوع نورسنجی میتواند اشتباهاتی داشته باشد : مثلا اگر کسی در جلوی زمینه ای از درختان و برگهای تیره یا برعکس در مقابل یک دیوار سفید ایستاده باشد ، نتایج نورسنجی کلی از موضوع بسیار متفاوت خواهد بود . در هر دو حالت نورسنج تحت تاثیر نور محیط قرار میگیرد که یا کلا تیره است یا کلا روشن ، در حالی بدون شک ناحیه مهمی که می بایستی اندازه گیری شود ، صورت شخص است نه کل تصویر . در بالا یادآور شدیم که نورسنج در بعضی از موارد گول میخورد و مثالی نیز برای نورسنج زدیم که اگر دوربین را به سمت محلی پر نور نشانه رویم ، نور صحنه کم میشود . پس وقتی نورسنج در مقابل یک دیوار سفید قرار میگیرد ، بلافاصله نور صحنه را کم میکند . حال شاید متوجه شده باشید که چرا در بعضی از موارد وقتی از چهره ای در محلی پر نورعکس انداخته اید ، صورت شخص تیره شده است . ( مثل شخصی که در مقابل یک منظره پرنور و روشن مثل دریا قرار گرفته است )

 

 

حال شاید از خود این سوال را بپرسید که چه طور میشود این مشکل را حل کرد :

۱) درهنگام عکاسی رو به یک منظره خیلی روشن یا حتی سوژه ای سفید و روشن از هود لنز (آفتابگیر) استفاده کنید

۲) در اکثر دوربینها دکمه ای بنام جبران نوردهی وجود دارد که با علامت +/- نشان داده شده است که با بالا بردن میزان نور به سمت + میتوان نور صحنه را تغییر داد .

۳) از قفل نوردهی (AE Lock) استفاده کنید که این گزینه این امکان را به عکاس میدهد که نوردهی را بر روی هر نقطه از تصویر که بخواهد تنظیم کند .

۴) دیافراگم را نیم ،یک، یا حتی در بعضی از موارد که نوردهی کم است ، دو درجه باز کنید که در جدولی آنرا خواهید آموخت .

قفل نوردهی (AE LOCK) :

برای اینکه بتوانیم نوردهی را روی هر نقطه ای تنظیم کنیم ، ابتدا سوژه را در مرکز کادر قرار داده و سپس نورسنجی را در حالت SPOT یا CENTER قرار میدهیم و دکمه شاتر را تا نیمه فشار میدهیم وسپس قفل AE را فعال میکنیم و حال دکمه شاتر را تا انتها فشارداده وعکس میگیریم . با این عمل نورسنج دوربین فقط مرکز تعیین شده وسط کادر را نورسنجی میکند .

نورسنج دوربین چگونه کارمی کند.

برای تنظیم درست نور، تمام دوربین های دیجیتال بر اساس اطلاعات نورسنجشان کار می کنند. نورسنجها در چند نوع مختلف وجود دارد، اما در مود دوربین های دیجیتال می توان آنها را به دو دسته کلی تقسیم نمود: آنهایی که نور رسیده به سنسور تصویر را اندازه می گیرند و آنهایی که نور وارد شده به خود دوربین را بر اساس این معیار که چقدر به لنز نزدیک می باشند اندازه گیری می کنند. در این دو سیستم، اولی پیچیده تر و دقیقتر است.

نورسنجی از میان لنز (TTL)

بیشتر دوربین های دیجیتال از نورسنجی مرسوم به TTL استفاده می کنند. TTL مخفف عبارت “Through The Lens” به معنی از میان لنز بوده و به معنی این است که همان نوری را که سنسور دوربین احساس می کند اندازه گیری می نماید. این اندازه گیری می تواند به چند طریق انجام شود که معمول ترین آنها عبارتست از: متوسط گیری مرکزی (Center-Weighted)، نورسنجی چند ناحیه ای یا ماتریسی (Segmented) و نورسنجی نقطه‌ای. تفاوت این روشها در این است که نور موجود در کادر تصویر را چگونه اندازه گیری می کنند. در عکسهای معمولی، بیشتر دوربین های بر اساس متوسط گیری مرکزی یا چند ناحیه ای نورسنجی می کنند که در هر دو روش اندازه گیری نور بگونه ای انجام می شود که تقریبا برای کل کادر مناسب باشد. نورسنجی نقطه ای معمولا برای کاربردهای خاص که نیاز به اندازه گیری نور در یک نقطه بخصوص از کادر می باشد و بقیه کادر اهمیت زیادی ندارد، مناسب است.

 

 

 نورسنجی متوسط گیری مرکزیدر نورسنجی متوسط گیری مرکزی که بیشتر در دوربینهای دیجیتال مورد استفاده است، نور وارد شده در کادر با اعمال اهیمت بیشتر برای نور موجود در مرکز کادر و سطوح کمتر اهمیت با دور شدن از مرکز به سمت حاشیه کادر اندازه گیری می شود. د راین نوع اندازه گیری تقریبا ۸۰ درصد اندازه گیری بر اساس مرکز کادر بوده و ۲۰ درصد از نواحی اطراف کادر تعیین می شود. این نوع اندازه گیری به این مفهوم است که هر چه که در مرکز کادر اندازه گیری شود، روشن یا تیره، تاثیر مهمی بر متوسط اندازه گیری شده و بنابر این ترکیب سرعت شاتر/دیافراگم تنظیم شده خواهد داشت. بطو رخلاصه با قراردادن جسمی تاریک در مرکز تصویر باعث ایجاد تصویری خواهد شد که نور آن در مرکز مناسب می‌باشد، ولی در سایر مناطق کادر نور بیش از حد خواهد داشت. بر عکس این موضوع نیز ممکن است. این مشکل هنگامی پیش می آید که صحنه مورد عکاسی دارای تغییرانت زیادی در نور باشد، نظیر صحنه ای که در آن هم ناحیه درخشان نور خورشید قرار داشته باشد و هم سایه. د ر چنین مواردی عکاس باید خود نور دوربین را تنظیم نماید به این صورت که یکبار با ناحیه سایه و یکبار با ناحیه آفتابی نورسنجی نماید و سرعت شاتر و دیافراگمی معادل میانگین نشان داده شده برای این دو ناحیه را انتخاب نماید تا ه ردو ناحیه در تصویر به خوبی نشان داده شوند

 

 

نور سنجی چند ناحیه اید رنورسنجی چند ناحیه ای صحنه مورد نظر با دقت بیشتری نورسنجی می شود. سیستم کادر را به چند ناحیه تقسیم نموده و نور هر کدام از این نواحی را مستقل از بقیه نواحی اندازه گیری می نماید. روش که کادر تقسیم بندی شده است، شکل نواحی اندازه گیری شده، و تعداد این نواحی تاثیر زیادی بر روی نتیجه نهایی نورسنجی خواهد گذارد. تولید کنندگان مختلف از سیستم های چند ناحیه ای مختلف همراه با الگوریتم های متفاوتی برای تنظیم بهینه سرعت شاتر و دیافراگم دوربین استفاده می کنند.سیستم چند ناحیه ای خصوصا روی دوربینهایی که سرعتهای شاتر و دیافراگم هایمختلفی را د راختیار دارند بسیار خوب کار می کند. این سیستم در مورد دوربینهایی که سرعت شاتر و دیافراگم از پیش تعیین دشه دارند چندان موثر نیست. علت ساده است، بر فرض نور خوانده شده از نواحی مختلف پس از متوسط گیری سرعت شاتر ۱۸۷/۱ در دیافراگم f5.6 را پیشنهاد میکند، اما اگر دوربین تنها دارای سرعتهای ۱۲۵/۱ یا ۲۵۰/۱ باشد، اعداد دقیق نور به نزدیکترین تنظیم های موجود سرعت شاتر یا دیافراگم گرد می شود و د رنتیجه د رعکس نورسنجی دقیقی که مورد نیاز بوده اعمال نمی شود.

 

 

نورسنجی نقطه ای

 

در این روش تمام تصمیم گیری برای تنظیم نور دوربین بر اساس ناحیه کوچکی در مرکز کادر انجام خواهد شد و ناحیه دیگری مورد سنجش قرار نخواهد گرفت. این نوع نورسنجی برای هنگامی که عکاسی می خواهد به ناحیه خاصی از صحنه توجه ویژه داشته باشد و آنرا از بقیه نواحی جدا نماید بسیار کارآمد است. با نور سنجی برای نقطه انتخاب شده تنظیم نور فقط برای ناحیه مورد نظر صحیح خواهد بود. نتیجه چنین نورسنجی این خواهد بود که ممکن است نور بقیه نواحی کمتر یا بیشتر از میزان طبیعی شود و هدف مورد نظر عکاس بدست می‌آید.

جبران نوری

 

یکی دیگر از موارد مطرح در نورسنجی جبران نوری می باشد. هر چند دوربین تمام تلاش خود را برای انتخاب بهترین تنظیم نور بکار می برد، ولی در بعضی مواقع کمی دخالت عکاس در تنظیم صورت گرفته می تواند عکس را تا حد زیادی بهبود دهد. سیستم هاینورسنجی معمولا نوعی محدودیت در زیمنه روش اندازه گیری نور یا ایجاد خطا در بعضی از شرایط نوری دارند. جبران نوری ابزاری لازم برای برطرف کردن این اشکالات است.

بیشتر نورسنجها ممکن است در شرایطی مثل صحنه های برفی یا سوژه های با زمینه روشن دچار سردرگمی و اشتباه شوند. تصویر بالا نمونه ای از این گونه موارد است. در این صحنه دوربین در تشخیص تنظیم نور صحیح برای دوربین دچا رخطا شده است. سفیدی شدید برف باعث گردیده که نور سنج، نور کل تصویر را کمتر از حد لازم تنظیم نماید و در نتیجه نور عکس مثل نور هوای تاریک و روشن به نظر برسد. این ایراد یکی از مشکلات معمول سیستم های نورسنجی است و در انواع مختلف سیستم های نورسنجی بطریقی اتفاق می افتد. 

 

 

در شرایطی نظیر این حالت نشان داده شده کنترل جبران نوری مفید به نظر می رسد. عکاس با استفاده از جبران نوری می تواند نرو اضافی به تصویر اعمال نماید. واحد مورد استفاده برای اندازه گیری جبران نوری EV (مقدار نور) می باشد. خیلی از دوربینهای دیجیتال و غیر دیجیتال چنین امکانی را دارند.

 

 

در اینجا همان عکس قبلی با جبران نوری +۱EV گرفته شده است. تصویر بطور قابل ملاحظه ای روشنتر شده و تمایل خاکستری رنگ برف و نور تاریک کل تصویر برطرف شده است. در مثالی که اینجا نشان دادیم مشکل از درخشندگی شدید برف ناشی می شد که با تاثیر بر سیستم نورسنجی دوربین باعث اشتباه در تنطیم سرعت شاتر و دیافراگم دوربین می شد. بر عکس این موضوع نیز ممکن است اتفاق بیفتد. در شرایطی که پیش زمینه عکس روشنتر از پس زمینه عکس می باشد نیز نور سنج دوربین در تشخیص نور درست دچار خطا می شود. در این شرایط تصویر دارای نور بیشتر از میزان لازم است. در این شرایط نیز می توا ن با استفاده از جبران نوری برای کم کردن تاثیر پیش زمینه استفاده نمود و تصویر را تا حد زیادی بهبود داد. مثلا با انتخاب جبران نوری –½ EV یا –1 EV می توان بدون اینکه پیش زمینه دچار نور زیادی شود، نور پس زمینه را در حد لازم تنظیم نمود.

تاثیر مدهای از پیش تنظیم شده

برنامه های دوربین همانطور که از نامشان برمی آید گزینه های از پیش برنامه ریزی شده ای هستند که سرعت شاتر یا دیافراگم را بر اساس منظوری که از آنها خواسته شده است تنظیم می نمایند. یک برنامه تنظیم شده برای حالت ورزشی یا پرتحرک اولویت را بجای عمق میدان به سرعت شاتر می دهد تا حرکتها را ساکن نماید و یا یک مد مربوط به منظره بجای سرعت شاتر اولویت را به دیافراگم می دهد تا بتواند عمق میدان بزرگتری ایجاد نماید. این دو متغیر با یکدیگر پیوند خورده اند: هر چه نور بیشتر باشد (دیافراگم بزرگتر) یعنی سرعت شاتر بیشتر است ، و هر چه عمق میدان بیشتر باشد (دیافراگم کوچکتر) به مفهوم آهسته تر بودن سرعت شاتر می‌باشد. بااستفاده از یک مد برنامه ریزی شده در تنظیم نور عکس اشتباهی پیش نمی آید، هر چند که بااستفاده از یک مد نا مناسب ممکن است تصویرکاملا تحت تاثیر قرار گیرد. مثلا اگر یک برنامه اولویت دیافراگم برای شرایطی که نور کافی وجود ندارد انتخاب شود، سرعت پایین شاتر که توسط برنامه اجبار می شود می تواند باعث مات شدن تصویر در اثر لرزش های اندک دوربین روی دست شود. 

چگونه حساسیت ISO با نور در ارتباط است

مقیاس ISO برای فیلمهای عکاسی – که به معنای سرعت واکنش شیمیایی فیلمدر برابر نور و یا حساسیت آن در برابر نور است – به دوربین های دیجیتال انتقال داده شده است. تمام سازندگان دوربین دیجیتال معادل ISO را برای سنسورهای تصویری دوربینهایشان تعریف می نمایند. هر چه عدد ISO کوچکتر باشد سنسور کندتری داریم ، بنابر این سنسوری که دارای ISO100 می باشد، تقریبا شبیه فیلم با ISO 100 عمل مینماید. ضمنا به این معنی است که سنسور ISO 40 آهسته تر از یک سنسور با ISO 100 به نور پاسخ می دهد و نیاز به سرعت شاتر آهسته تر یا یک لنز با دیافراکم بازتر نسبت به ISO 100 دارد. مقیاس ISO سنسور در دوربین دیجیتال محدوده نوری دوربین را محدود می نماید. نظیر فیلمها که با حساسیت های مختلف تویض می شوند، می توان حساسیت سنسورهای دوربین دیجیتال را بصورت الکترونیکی تغییر داد. معمول است که مشخصات دوربین دیجیتال را با محدوده ISO ان بیان می کنند، مثلا ۴۰ – 80 یا ۶۰-۱۲۰. شبیه به فیلمها با بالا بردن ISO دوربین های دیجیتال می توان عکسهایی را که با حساسیت پایینتر قابل گرفتن ن نبود گرفت، ولی اگر از آن بدرستی استفاده نشود، باعث ایجاد تاثیرات ناخواسته ای بر تصویر می شود. در فیلمها با بالا رفتن حساسیت نقاط ماده حساس روی فیلم بالا می رود، ولی در سنسورهای دیجیتال با بالاتر رفتن حساسیت، در عکس حالت نقطه نقطه و نقاط رنگی نا خواسته ایجاد می گردد. بنابر این پیشنهاد می شود برای اینکه بدانید در چه هنگامی و در چه شرایطی مقیاس ISO بالاتر بهترین جواب را می دهد و در چه شرایطی دچار مشکل می شود دست بکار شوید و با تجربه مشخصات دقیق دوربینتان را بدست آورید. چون اکثر دوربین ها تبلیغات زیادی در مورد سیستم های کاهش نویز و حساسیت بالایشان می کنند که در بیشتر شرایطی که واقعا به این امکانات نیاز است جواب مناسبی نمی‌دهند.

روش کار نورسنج ها :

تمامی نورسنج ها طوری طراحی شده اند که از یک سایه روشن نورسنجی میکنند و همچنین بر اساس کارت خاکستری ۱۸% درصد . سایه روشن یعنی صحنه ای که نه چندان روشن باشد و نه چندان تیره و یک تون خاکستری مثل آسفالت خیابان ، صخره ها ، بتون ، مقوای طوسی و … داشته باشند . فض کنید از یک چهره می خواهید عکس بگیرید و در چهره آن نقاط خیلی روشن که توسط آفتاب روشن شده و نقاط خیلی تیره (سایه) وجود دارد . حال برای نورسنجی صحیح از قسمتهای سایه روشن نورسنجی میکنیم ، مثل اطراف بینی ، زیر چانه و …

 

 

چگونه از نورسنج دستی برای ثبت‌ عکس‌هایی با نوردهی عالی استفاده کنیم

 

 

دوربین‌های امروزی از نورسنج‌های داخلی برخوردار هستند که عکاسان را قادر میسازند بدون داشتن یک ابزار جانبی عکس‌هایی با نوردهی عالی داشته باشند. این سیستم داخلی در اکثر مواقع عملکرد بسیار خوبی دارد. نورسنج دستی تنها برای یک کار طراحی شده است تا آن را به بهترین شکل انجام دهد. آن کار ارزیابی دقیق سطوح نور و مرتبط ساختن آن ها با تنظیمات شاتر و دیافراگم است تا حتی در دشوار ترین شرایط نوری نیز عکسی با نوردهی بدون مشکل و خیلی خوب ایجاد گردد. تمامی دوربین‌ها دامنه دینامیک (سطح ماکسیمم و مینیمم مشخصی از روشنایی) محدودی را میتوانند ثبت کنند. نورسنج دستی دقیقا مشخص می‌کند که در کجای تصویر نواحی تیره و روشن باهم مرتبط می‌شوند. این دقیقا مشخص می‌کند که کدام نواحی از عکس خیلی تاریک و روشن خواهند شد تا جزئیات عکس را از دست ندهید. با این اطلاعات می‌توانید نوردهی را برای نواحی مهم عکس انجام دهید و همچنین در می‌یابید که چه زمانی باید از یک تکنیک دامنه دینامیک بالا (مثل براکت گذاری نوردهی – exposure bracketing) برای گسترش دامنه دینامیک دوربین استفاده نمایید. شما می‌توانید از اطلاعات نورسنج استفاده کنید تا بفهمید سوژه‌تان چقدر روشن است. برای نمونه، اگر من خوانشی بر کاغذی سفید انجام دهم، زمانی که عکس ثبت شود به صورت خاکستری روشن نمایش می‌یابد. علت این است که تمامی نورسنجها برای خاکستری میانه (middle gray – بین سیاه و سفید در بازه روشنایی( کالیبره شده‌اند. پس اگر بخواهم رنگ کاغذ سفید باشد، باید نوردهی را بیش از حد (overexpose) کنم و نورسنج به من می‌گوید که چه مقدار باید نوردهی را بیش از حد افزایش دهم.

انواع نورسنج دستی

دو گروه از نورسنج ها وجود دارد: تابشی و انعکاسی

نورسنج تابشی

نورسنج تابشی مقدار نور تابیده شده بر سوژه را اندازه گیری می‌کند. شم