عکاسی در سینمای ایران
عکاسی و سینما دو مقوله بسیار بحث برانگیز هستند که می توانند با هم و یا بدون هم جذابیت داشته باشند. ولی در این بین وابستگی سینما به عکاسی بسیار مشهود است. چه بسا که فیلم و سینما بدون عکاسی از بسیاری جذابیت ها برای مخاطبان به دور خواهد بود، در واقع روایت موضوع فیلم با عکس هاست. در این بین می توان اذعان داشت که عکاسی مکمل فیلم و سینما است؛ در حالی که خود نیز به تنهایی می تواند جاذب و برانگیزاننده هیجانات و احساسات درونی افراد باشد در واقع اصلی ترین عنصر ساختاری در سینما بدون هیچ شکی تصویر است.
عکاسی در سینمای ایران
برای ورود به مقوله مورد نظر بهتر است که در ابتدا با خود عکاسی و ویژگی های فرهیخته آن آشنا شویم که این امر در مراحل بعدی آشنایی با “سینما و عکاسی” بسیار تاثیر گذار خواهد بود.
(۱) عکاسی هنر جذابی است که افراد را در جایگاه¬ها و مناسبت های گوناگون تشویق می کند تصاویر و لحظاتی را به سلیقه و از زاویه دید خودشان تجسم کنند(۱)؛ عکاسی به فرایند ثبت تصاویر به‌وسیلهٔ دریافت و ثبت نور بر روی یک سطح حساس به نور، مانند نگاتیو (فیلم) یا سنسور الکترونیکی، گفته می‌شود. الگوهای نوری بازتابیده شده یا ساطع شده از اشیا بر روی سطح حساس به نور (هالوژن نقره یا سنسور) تاثیر می‌گذارد و باعث ثبت تصاویر می‌گردد.
عکاسی دارای سه جنبهٔ علمی، صنعتی و هنری است که به‌عنوان یک پدیدهٔ علمی به وجود آمد و به‌شکل یک صنعت گسترش یافت و همچنین جنبه‌های هنری نیز در آن ظهور کرد.
عکاسی هنری نمایش خلاقانه دیدگاه عکاسی است که هدف اصلی آن ابراز الهامات هنری عکاس می‌باشد و در مقایسه با عکاسی خبرنگاری و تجاری به اصول و قوانین اخلاقی عکاسی پایبند نیست در حالیکه در عکاسی خبرنگاری هدف ثبت تصاویر مربوط به اخبار است و عکاس باید به اصول اخلاقی خبرنگاری پایبند باشد، همچنین عکاسی تجاری برای فعالیت‌های اقتصادی و یا فروش محصولات یا خدمات بکار می‌رود که این امر شایسته رعایت اصول اخلاقی لازم است.
عکاسی در سینمای ایران
لازم به ذکر است که زیبایی کار عکاس تنها به توانایی و قوه خلاقه او بستگی ندارد بلکه عواملی چون نورپردازی مدیر فیلمبرداری، پیچیدگی کار کارگردان، طراحی رنگ صحنه بوسیله طراح صحنه هم در زیبایی عکسها موثرند. عکاس فیلم اغلب توسط تهیه کننده یا کارگردان انتخاب می شود.
در ادامه می توان عکاسی هنری را به چند بخش تقسیم کرد که عکاسی سینمایی به عنوان بخشی از آن به شمار می رود.
(۲) سینما امروزه دارای تعریف و شخصیت بالایی است و کلیه ی حرفه هایی که در بدنه ی صنعت سینما مشغول به کارند، حرفه هایی تعریف شده، با وظایفی مهم در فرآیند تولید فیلم هستند.یکی از این حرفه ها عکاسی فیلم است. عکاسی همیشه با سینما همراه بوده است و نمی توان آن دو را جدا از یکدیگر پنداشت مگر در حوزه زیبایی شناسی هنر.
این نوع عکس ها رسالت مهم انتقال اطلاعات و جذب مخاطب برای یک فیلم را بر عهده دارد. از مهمترین ویژگیهای عکاسی سینمایی نصب عکسها در ویترین بیرون سینما برای دیدن وفروش فیلم است. به همین دلیل عکسها بیشتر سطحی واز ستاره های سینما و صحنه های جذاب و اغلب اکشن فیلم انتخاب می شود. با توجه به اینکه در ایران عکس برای تبلیغ فیلم سینمایی از اهمیت بیشتری برخوردار است چون تبلیغات فیلم های سینمایی بسیار محدود است.
عکاسی در سینمای ایران
علاوه بر این از دیگر موارد استفاده عکس سینمایی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
استفاده از عکس در تبلیغات فیلم مثل پوستر، پلاکارد، برشور
چاپ عکس در مطبوعات که به منظور نقد، معرفی فیلم، خبر یا گزارش است. عکاسی از لوکیشن ها جهت انتخاب وبررسی لوکیشن توسط تیم سازنده بخصوص در فیلم های مستند.
عکاسی هنگام گریم یا تست گریم بازیگران.
عکاسی از پشت صحنه که جنبه یادگاری و یا سندیت ساخت فیلم رادارد وگاه در کتاب، نشریات وبروشور جشنواره ها هم چاپ می شود.
امروزه در صنعت سینمای دنیا عکاسان فیلم نه تنها در فرآیند تولید به دیگر عوامل فیلم کمک می کنند، بلکه از دیدگاه حرفه ای دارای شغلی مستقل با ویژگی های خاص خود هستند. به واسطه اینکه حرفه ای مستقل در فرآیند تولید فیلم به شمار می رود اهمیت فراوانی دارد و این اهمیت به کاربردهای عکس های فیلم در مراحل متعدد فرآیند تولید فیلم بر می گردد.حضور عکاس برای تهیه عکس های متنوع پیش تولید، تولید و پس از تولید ضروری به نظر می رسد در بسیاری موارد وجود چنین عکس هایی در طراحی پوستر و تبلیغات سینمایی پس از مرحله تولید و در مراحل توزیع و بازاریابی و اکران فیلم بسیار با اهمیت است.
در حالیکه گروه سازندگان فیلم در کشور بالعکس جوامع دیگر به عکاسی همچون یک موجود طفیلی نگاه می کنند که این امر ناشی از عدم شناخت صحیح کارگردان های ایرانی از تصویر است که باعث می شود ما اغلب با تصویر زیبایی در سینما روبه رو نباشیم.
در ادامه بحث می توان بیان داشت که کار عکاس فیلم به تصویر کشیدن هنرمندانه سینما و سینماگران برای نسل آینده است، مهمترین مسوولیت عکاس فیلم، القاء حس و پیام فیلم است در قالب تصاویری بدون صدا و حرکت. عکاسان حرفه ای سینما سالهاست که در سایه کار فیلمسازی، متحمل کاری شاق و پر زحمت هستند. از ابتدای فیلمسازی زمانی که دوربینهای بزرگ عکاسی روی سه پایه های عظیم و سنگین قرار می گیرد در این بین عکاس فیلم که وظیفه اش ثبت تصاویری از صحنه و پشت صحنه است هنر و مسوولیتی فوق العاده مهم و حساس بر عهده دارد.
عکاسان همیشه تمرکز و کارشان روی بازیگران و صحنه است در حالی که پشت صحنه اتفاقات و لحظات پر احساس و با معنی وجود دارد که عکاس نباید از آنها غافل باشد.
از دیگر مسوولیت های عکاس فیلم که شاید تاکنون معرفی نشده باشد تهیه فضایی است که در فیلم با عنوان لوازم صحنه از آنها استفاده می شود. مانند عکسهای قاب شده خانوادگی که روی میز کار شخصیت فیلم باشد. به طور کلی نقش عکاس فیلم سر صحنه بیشتر شبیه یک نظاره گر است اگر چه عکاس فیلم به عنوان یکی از معدود افراد گروه فیلمسازی که معمولا مشارکت مستقیم در ساخت آنچه روی پرده به نمایش در می آید ندارد ولی گاهی در موقعیتهای دشوار در برابر مشکلات فنی قرار می گیرد.
صحنه هایی که در شب می گذرد و یا با نور کم نورپردازی می¬شوند بیشترین مشکلات را برای عکاس به وجود می آورند زیرا فیلمبردار با توجه به شرایط و مشخصات دوربین فیلمبرداری کار می کند نه دوربین عکاسی.
مهمترین نکته در عکاسی سینما کادربندی مناسب است زیرا فیلم ساخته شده جهت تبلیغ و چاپ پوستر احتیاج به عکس با بهترین زاویه و کیفیت دارد. در اکثر عکس ها باید از شات های بسته استفاده شود تا عکاس بتواند تاثیر مناسبی در بیننده داشته باشد. در زمان ساخت فیلم اتفاقاتی می افتد که شاید توسط دوربین های تصویربرداری اصلی و همینطور دوربین های تصویربرداری پشت صحنه ممکن است ثبت نشود و عکاس می تواند با استفاده از تبحر خود چنین تصاویری را ثبت کند.
با توجه به تمام موارد ذکر شده یک عکاس حرفه ای و موفق این طور به نظر می رسد که عکاس علاوه بر تحصیلات آکادمی به تجربه های طولانی و موفق احتیاج دارد ولی امروزه بیشتر عکاسان حرفه ای سینما گلایه مند این امر هستند که چگونه کارگردان از افرادی دعوت به عمل می آورد که ممکن است هیچ یک از ویژگیهای خاص مطرح شده را دارا نباشند. در حالیکه این امر مخاطرات زیادی را برای عکاسان حرفه ای به دنبال دارد. به امید روزی که همه عوامل یک فیلم منجمله عکاسان بر اساس تجربیات موفق و تحصیلات آکادمی سر صحنه های فیلمبرداری حضور داشته باشند